Paruyr Sevak - Palavra errada sobre o errado

Costuma-se dizer que a perfeição é um ideal inalcançável e que a aceitação de erros é parte intrínseca da existência humana: com essa temática, Sevak, num tom algo confessional, elenca uma série de questionamentos sobre a ordem natural do mundo, a religião, a verdade, o corpo humano e, até mesmo, a própria linguagem, deixando transbordar certo pessimismo que lhe vai no íntimo.

 

Pejado de metáforas, anáforas, antíteses e perguntas retóricas, o poema flui entre as margens do suspense e da dúvida, reverberando a sensação de que a imperfeição se manifesta como uma constante aos olhos do poeta: insinua o autor armênio que a percepção errônea pode levar a uma compreensão inexata das coisas e que mesmo o ato corretivo pode ser um equívoco, pois que cada intento de corrigir algo pode conduzir a novos erros. Em suma: ter-se-ia aí uma torrente de “erros sobre erros”, o próprio poema sendo um deles – a juízo do próprio poeta.

 

J.A.R. – H.C.

 

Paruyr Sevak

(1924-1971)

 

Սխալ խոսք սխալի մասին

 

Ես ոչ ոքի չեմ դիմում,

բայց ինչ-որ տեղ ինչ-որ բան սխալ է:

(Վիլյամ Սարոյան)

 

Գժվել է գարունը

Եվ օդը գինով է

Եվ լույսից, լոկ լույսից կարող է մայրանալ,

Կարող է մայրանալ… մինչև իսկ չբերը

Մինչդեռ ես կրում եմ ուժից վեր այս բեռը`

Իմ գլխի և սրտի այս բեռը,

Որի տակ

Իննաձև մարմինըս քարշում եմ ութաձև:

 

Քարշում եմ

Չեմ խորհում

Եվ դա իմ խորհելն է

Չեմ լսում

Չեմ ուզում ընդունել ոչ մի ձայն:

Բայց անվերջ լսվում է թե իմ մեջ, թե իմ շուրջ.

Ինչ-որ տեղ ինչ-որ բան սխալ է

 

…Ինչ-որ բան սխալ է հենց Երկրի առանցքում,

Որ ուղիղ չի անցնում, այլ ինչ-որ թեքությամբ

 

Ինչ-որ բան սխալ է մինչև իսկ լույսի մեջ,

Որ պիտի ունենար ծանրություն ու կշիռ:

 

Թե կրոնն է սխալ այդ վաղուց հայտնի է,

Բայց մի տեղ սխալ չէ և հավատ կոչվածը:

 

Ինչ-որ բան սխալ է ճշմարտի մեջ անգամ.

Եվ ստույգ կոչվածն է ստուգվել աղերսում

 

Ինչ-որ բան սխալ է և արյան, արյան մեջ.

Չհեղվեր, հեղվելիս ինչու է մակարդվում

 

Թե ձեռքն է գավաթին երկարվում հուսահատ`

Սխալ է և գինին.

Չի խցվում կոկորդում

 

Սխալ են ջրերն էլ.

Հոսում են վերից վար,

Վերից վար,

Վերից վար

Անընդհատ անկում է

 

Կոշկատակն է սխալ.

Հողից է մեզ կտրում

 

Սխալ է և հողը.

Առնըվում-ծախվում է

 

Սխալ է կրակն էլ.

Ինչիս է մխալը

 

Լռությունն է սխալ.

Մեր թևերն է փետրում

Իսկ անկեղծ խոսելը… սխալ ու սխալ է

 

Իսկ ինչն է տարբերում և ինչն է անջատում

Փակուղի ասվածից հորիզոն կոչվածը,

Եթե սա ոտքերըդ, նա աչքերդ է հատում

 

Սխալ է ջարդելը,

Բայց չէ որ դրանից

Երկրաչափն է կարծեմ օգտըվում արանքում.

Ձևերն են բազմանում այդ ջարդում-փշրումից

 

Սխալ կա թերևըս և նրանց արարքում,

Որ անկեդծ ձգտում են շտկելու սխալը

Եվ ամեն մի սխալ շտկելիս, ակամա,

Գործում են նոր սխալ.

Սխալ է ձգտումը

 

Ինչ-որ բան ու լուրջ բան, անկասկած, սխալ Է

Եվ մարդուս մարմնի մեջ.

Մի գլխով ինչ անել,

Երբ այսքան դժվար է անսխալ ապրելը…

 

Հետո ինչ դուրս եկավ.

Սխալ է ատելը,

Սխալ է սիրելը,

Այրվելը,

 

Մխալը

Սխալ է, անկասկած, և այսպես դատելը,

Ուստի և այս երգը… սխալից սխալ է…

 

Telas versus Livros

(Pawel Kuczynski: artista polonês)

 

Palavra errada sobre o errado

 

Não me refiro a ninguém,

mas alguma coisa está errada.

(William Saroyan)

 

Desabam temporais na primavera,

no ar, há embriaguez,

pode-se dar à luz graças ã luz,

a estéril faz-se mãe.

De minha parte, vivo carregando

o fardo duma cabeça,

o fardo dum coração,

a arrastar de maneira uniforme

um corpo multiforme.

 

Vou puxando e não penso,

eis o meu pensamento;

não ouço, nem desejo ouvir nenhuma voz,

quando dentro de mim e ao meu redor se ouve:

– “Alguma coisa está errada”.

 

– Alguma coisa está errada

no eixo do globo terrestre,

que gira oblíquo em vez de vertical!

 

– Até na luz existe alguma coisa errada,

pois deveria ter peso e medida.

 

– Que a religião é um erro, há muito que se sabe,

mas não se dá o mesmo com a fé?

 

– Há na própria verdade alguma coisa errada,

é mister corrigir o que se tem por certo.

 

– Coisa errada há no sangue, até no sangue,

podia não correr;

porém, se corre, por que se coagula?

 

– Se a mão anseia pelo copo,

então no vinho existe alguma coisa errada,

pois o vinho não para na garganta.

 

– Também na água existe alguma coisa errada,

ela corre do alto para baixo!

do alto para baixo, eterno desperdício!

 

– Errada está até a sola do sapato,

separa-nos da terra.

 

– A terra, por sua vez, tem algo errado,

ela compra-se e vende-se.

 

– No fogo há também erro,

para que a fumaça?

 

– Alguma coisa errada há no silêncio,

que é um tormento da alma,

quanto à franqueza, é erro sobre erro!

 

– Depois, que diferença

distingue o beco sem saída do horizonte?

se um nos detém os pés, o outro detém a vista.

 

– É errado quebrar.

Por que, se para a Geometria

as frações multiformes sio úteis à pesquisa?

 

– Andam errados quantos

de boa-fé pretendem corrigir o erro,

em cada correção cometendo outro erro

não desejado.

Inúti1 pretensão!

 

– Alguma coisa está errada, muito errada

no corpo humano,

que se pode fazer com uma cabeça apenas,

se é difícil viver sem cometer enganos?

 

– E depois disso tudo?

É errado odiar,

como errado é amar,

arder,

fumegar.

 

– Errada está, sem dúvida,

esta maneira de pensar.

Quanto a este poema,

são erros, sobre erros!

 

Referências:

 

Em Armênio

 

ՍևԱԿ, Պարույր. Սխալ խոսք սխալի մասին. Disponível neste endereço. Acesso em 8 dez. 2024.

 

Em Português

 

SEVAK, Paruyr. Palavra errada sobre o errado. Provável tradução de Yessai Ohannes Kerouzian. In: KEROUZIAN, Yessai Ohannes (Organizador e provável tradutor). A nova poesia armênia. [São Paulo (SP)?]: [s.ed.]; [1982?]. p. 236-238. (Série ‘Armênia’; nº 8)

❁